शेळी पालन व्यवसाय माहिती | Goat Farming Business Information In Marathi

Goat Farming Business Information In Marathi- शेळीपालन व्यवसाय हा एक फायदेशीर व्यवसाय आहे. या व्यवसायातून भरपूर नफा कमावता येतो. शेतीसोबतच शेळीपालनही अगदी सहज करता येते. शेतीच्या कामासोबतच पशुपालन करणारे अनेक शेतकरी आहेत. कोणीही काही सोप्या प्रक्रियेच्या मदतीने हा फार्म सुरू करू शकतो आणि पैसे कमवू शकतो. येथे शेळीपालनाशी संबंधित आवश्यक माहितीचे वर्णन केले जात आहे. आमच्या माहितीच्या आधारे तुम्ही शेळी पालन व्यवसाय करावा, आम्ही तुम्हाला शेळी पालनाविषयी संपूर्ण माहिती या पोस्ट मधून देणार आहोत.

शेळी पालन व्यवसाय म्हणजे काय | What is Goat Farming Business In Marathi

गेल्या काही वर्षांत भारतात शेळीपालनाचा आलेख झपाट्याने वाढला आहे. कमाईच्या दृष्टीने हा खूप मजबूत व्यवसाय आहे. गाई-म्हशीच्या तुलनेत अगदी कमी खर्चात करता येते. शेळीपालन हा लहान आणि अल्पभूधारक शेतकऱ्यांसाठी वरदानापेक्षा कमी नाही. शेळीपालन पुरुषांबरोबरच महिलांनाही सहज करता येते.

2019 मध्ये झालेल्या गणनेनुसार शेळ्यांच्या संख्येत सुमारे 10 टक्क्यांनी वाढ झाली आहे. सध्या शेळ्यांची संख्या सुमारे 15 कोटींवर पोहोचली आहे.

भारतात सर्वाधिक शेळीपालन राजस्थान, जम्मू आणि काश्मीर, लडाख, सिक्कीम, हिमाचल प्रदेश, उत्तर प्रदेश, बिहार, झारखंड, मध्य प्रदेश आणि छत्तीसगडमध्ये केले जाते.

• शेळीपालन हा कमी खर्चात अधिक फायदेशीर व्यवसाय आहे.
• शेळीपालन हा असाच एक व्यवसाय आहे जो लहान शेतकरी देखील सहज करू शकतात.
• आपल्या देशातील एकूण पशुधनामध्ये शेळीपालनाचा वाटा २७.८ टक्के आहे.
• शेळीच्या दुधात भरपूर पोषक तत्व असतात, जे शरीर निरोगी आणि तंदुरुस्त ठेवण्यासाठी खूप उपयुक्त असतात.
• शेळी हा बहुमुखी प्राणी असून, त्यापासून मांस, दूध, लोकर, खत आणि औषध मिळू शकते.
• शेळीपालन व्यवसायाला ‘गरीबांची गाय’ असेही म्हणतात.

आमच्या इतर पोस्ट,

• ग्रीन हाऊस शेती म्हणजे काय
• डेअरी फार्म व्यवसाय माहिती
• केक बनवण्याचा व्यवसाय कसा चालू करावा
• रेशीम उद्योगातून लाखोंचा नफा कमवा

शेळीपालन व्यवसाय का करावे | Why do goat farming business in marathi

Goat Farming Business Ideas In Marathi- गाई-म्हशींपेक्षा शेळीपालन सोपे आणि स्वस्त आहे. कमी जागा आणि मर्यादित काळजी घेऊन हा व्यवसाय अधिक नफा मिळवू शकतो. बाजारात त्याची मागणी जास्त आहे. शेळी विकताना शेतकऱ्यांना कोणतीही गैरसोय होत नाही. हे बाजारात खूप लवकर आणि सहज विकले जाते.

हा व्यवसाय लहान आकाराच्या म्हणजे 4-5 शेळ्यांपासूनही सुरू करता येतो. याचा फार कमी वेळात (12-15 महिने) फायदा मिळू लागतो. यासाठी शासनस्तरावर अनेक प्रकारचे अनुदान व प्रशिक्षण दिले जाते.

• चॉकलेट बनवण्याचा व्यवसाय सुरु करा

शेळ्यांच्या जातींची यादी | List of Goat Breeds In Marathi

आपल्या देशात विविध जातीच्या शेळ्या आढळतात, त्यांची नावे खाली देत ​​आहोत. यापैकी कोणत्याही शेळी जातीच्या मदतीने तुम्ही तुमचा शेळीपालन व्यवसाय सुरू करू शकता.

• उस्मानाबादी शेळी:- शेळीची ही जात दूध आणि मांस दोन्हीसाठी वापरली जाते. या जातीची शेळी महाराष्ट्रात आढळते. साधारणपणे या जातीच्या शेळ्या वर्षातून दोनदा प्रजनन करतात. या पुनरुत्पादन प्रक्रियेदरम्यान जुळे किंवा तिप्पट (तीन एकत्र) देखील मिळू शकतात. उस्मानाबादी शेळीचा भाव 260 रुपये प्रति किलो आहे.
• जमुनापरी शेळी:- जमुनापरी जातीच्या शेळ्या दुधाच्या बाबतीत खूप चांगल्या असतात. या जातीची शेळी इतर जातीच्या शेळ्यांपेक्षा चांगले दूध देते. ही उत्तर प्रदेशातील जात आहे. या जातीच्या शेळीचे प्रजनन वर्षातून एकदाच होते. तसेच या शेळीपासून जुळी मुले जन्माला येण्याची शक्यता खूपच कमी आहे. या जातीच्या शेळीची किंमत 300 रुपये प्रति किलो असून शेळीची किंमत 400 रुपये प्रति किलो आहे.
• बीटल शेळी:- या जातीची शेळी पंजाब आणि हरियाणामध्ये आढळते. जमुनापरीनंतर दूध देण्याच्या दृष्टीने ही शेळी खूप चांगली आहे. त्यामुळे त्याचा दुधासाठी वापर केला जातो. मात्र, शेळीच्या या जातीपासून जुळी मुले जन्माला येण्याची शक्यता तुलनेने जास्त आहे. या जातीच्या बोकडाची किंमत 200 रुपये प्रति किलो आहे.
• शिरोई शेळी:- शेळीची ही जात दूध आणि मांस दोन्ही मिळविण्यासाठी वापरली जाते. ही राजस्थानी जात आहे. साधारणपणे या जातीच्या शेळ्या वर्षातून दोनदा प्रजनन कार्य करतात. या जातीच्या शेळीमध्ये जुळ्या मुलांची अपेक्षा कमी असते. या जातीच्या बोकडाची किंमत 325 रुपये प्रति किलो असून शेळीची किंमत 400 रुपये किलो आहे.
• आफ्रिकन बोर:- या जातीच्या शेळीचा उपयोग मांस मिळविण्यासाठी केला जातो. या जातीच्या शेळीचे वैशिष्ट्य म्हणजे त्याचे वजन कमी वेळात खूप वाढते, त्यामुळे त्यापासून अधिक फायदे मिळतात. तसेच या जातीच्या शेळ्या अनेकदा जुळी मुले जन्माला घालतात. या कारणास्तव आफ्रिकन बोरच्या शेळ्यांना बाजारात मागणी जास्त आहे. या जातीच्या शेळीची किंमत 350 रुपये प्रति किलो ते 1,500 रुपये प्रति किलो आणि शेळ्यांची किंमत प्रति किलो 700 ते 3,500 रुपये प्रति किलो आहे.

या शेतीच्या व्यवसायातून लाखो रुपयांची कमाई करू शकतात

शेळीपालनासाठी आवश्यक जागा | Space required for goat Farming in marathi

शेळीपालनासाठी पद्धतशीर व चांगली जागा लागते. या कामासाठी जागा निवडताना खालील मुद्दे लक्षात ठेवा.

• ठिकाणाची निवड: सर्वप्रथम, शेळीपालनासाठी शहराच्या बाहेर म्हणजेच ग्रामीण भागाची निवड करा. अशा ठिकाणी शहरातील प्रदूषण आणि अनावश्यक आवाजापासून शेळ्या सुरक्षित राहतील.
• शेडचे बांधकाम: शेळीपालनासाठी निवडलेल्या ठिकाणी शेड बांधावे लागते. शेड बांधताना त्याची उंची किमान १० फूट असावी. हवा सहज वाहू शकेल अशा पद्धतीने शेड बांधा.
• शेळ्यांची संख्या: शेळीपालनात शेळ्यांचे किमान एक युनिट असावे. लक्षात ठेवा की ठेवलेल्या सर्व शेळ्या एकाच जातीच्या असल्या पाहिजेत.
• पिण्याचे पाणी: शेळ्यांना मऊ पिण्याचे पाणी द्या. ही सुविधा शेडच्या आत कायमस्वरूपी करता येते.
• स्वच्छता: शेळ्यांच्या आजूबाजूची जागा स्वच्छ करण्याची विशेष काळजी घ्या. त्यांच्या मलमूत्र आणि लघवीच्या स्वच्छतेची काळजी घेणे आवश्यक आहे.
• शेळ्यांची संख्या नियंत्रित करा: शेडमध्ये जितक्या शेळ्या सहज पाळल्या जाऊ शकतात तितक्या शेळ्या ठेवा. येथे शेळ्यांची गर्दी करू नका.

कांदा व्यवसाय कसा सुरू करायचा

आवश्यक स्थान–

• एका शेळीसाठी एकूण 20 चौरस फूट जागा निवडल्यास 50 शेळ्यांसाठी 1000 चौरस फूट जागा लागते.
• दोन शेळ्यांसाठी 40 चौरस फूट जागा आवश्यक आहे.
• 100 कोकरे (शेळ्या) 500 चौरस फूट जागा आवश्यक आहे.
• एकूण जागेची आवश्यकता १५४० चौ.फूट

भाजीपाला शेती व्यवसाय माहिती

शेळीचे सामान्य रोग आणि उपचार | Common Goat Diseases and Treatment In Marathi

शेळ्यांना विविध रोग होऊ शकतात. त्यांच्यामुळे होणारे मुख्य रोग खाली वर्णन केले जात आहेत, ज्यामुळे या शेळ्या वाचवण्याची गरज आहे. हे रोग टाळण्यासाठी लसीकरण वापरले जाते.

• पायाचे आणि तोंडाचे आजार (FMD): पाय आणि तोंडाचे आजार अनेकदा शेळ्यांमध्ये आढळतात. लसीच्या मदतीने हा आजार टाळता येतो. या रोगाची लस 3 ते 4 महिने वयाच्या शेळ्यांना दिली जाते. या लसीच्या चार महिन्यांनंतर बूस्टर आवश्यक आहे. ही लस दर सहा महिन्यांनी पुनरावृत्ती केली जाते.
• शेळी प्लेग (पीपीआर): प्लेग हा शेळ्यांसाठी अत्यंत धोकादायक रोग आहे. या रोगामुळे मोठ्या प्रमाणात शेळ्यांचा मृत्यू होऊ शकतो. तथापि, या रोगाचा प्रतिबंध लसीच्या मदतीने केला जाऊ शकतो. या रोगापासून शेळ्यांचे संरक्षण करण्यासाठी पहिली लस चार महिने वयाची असताना दिली जाते. त्यानंतर ही लस चार वर्षांच्या अंतराने शेळ्यांना द्यावी लागते.
• शेळी पोक्स: शेळी पॉक्स हा देखील अतिशय धोकादायक आजार आहे. या रोगापासून शेळ्यांचे संरक्षण करण्यासाठी प्रथमच तीन ते पाच महिने वयाच्या शेळ्यांना लसीकरण करणे आवश्यक आहे. ही लस दरवर्षी शेळ्यांना द्यावी लागते.
• हेमोरॅजिक सेप्टिसीमिया (HS): हा मोठा आजार नसला तरी शेळ्यांना बऱ्यापैकी नुकसान होते. या रोगाच्या प्रतिबंधासाठी पहिली लस शेळीच्या जन्मानंतर 3 ते 6 महिन्यांच्या दरम्यान द्यावी लागते. त्यानंतर ही लस दरवर्षी द्यावी लागते. पावसाळ्यापूर्वी ही लस देणे योग्य आहे.
• अँथ्रॅक्स: हा एक जीवघेणा आजार आहे, जो प्राण्यांपासून माणसापर्यंत पसरू शकतो. म्हणून, या रोगाचा प्रतिबंध करणे आवश्यक आहे. या रोगाच्या प्रतिबंधासाठी, पहिली लसीकरण शेळीच्या 4 ते 6 महिन्यांच्या वयात केले जाते. त्यानंतर ही लस दरवर्षी द्यावी लागते.

मशरूम उत्पादन व्यवसाय

शेळी पालन व्यवसाय उभारण्यासाठी लागणारा खर्च | Goat Farming Business Investment  In Marathi

फार्म उभारण्याचा खर्च तुम्हाला किती शेळ्यांसह फार्म सुरू करायचा आहे यावर अवलंबून असते. येथे शेळ्यांच्या एका युनिटची एकूण किंमत आम्ही इथे आहोत.

• साधारणपणे एका शेळीचे वजन 25 किलो असते. त्यामुळे 300 रुपये प्रति किलो दराने शेळीची किंमत 7,500 रुपये आहे.
• तसेच 30 किलोच्या शेळीची एकूण किंमत 7,500 रुपये प्रति किलो 250 रुपये आहे.
• एका युनिटमध्ये एकूण 50 शेळ्या आणि 2 शेळ्या आहेत. त्यामुळे एक युनिट शेळी खरेदीची एकूण किंमत असेल,
• 50 शेळ्यांची एकूण किंमत रु.3,75,000
• 2 शेळ्यांची एकूण किंमत 15,000 रुपये आहे
• एका युनिटची एकूण किंमत रु. 3,90,000

Poultry Farming in marathi

शेळी पालनात इतर खर्च-

• साधारणपणे शेड बांधण्यासाठी प्रति चौरस फूट १०० रुपये खर्च येतो. पाणी, वीज इत्यादींसाठी वर्षाला 3000 रुपयांपर्यंत खर्च होतो. दरवर्षी एक युनिट शेळ्या चारण्यासाठी 20,000 रुपये लागतात.
• शेळ्यांचा विमा उतरवायचा असेल तर त्यासाठी एकूण खर्चाच्या ५% रक्कम खर्च करावी लागते. उदाहरणार्थ, जर शेळ्यांच्या एका युनिटची एकूण किंमत 3,90,000 रुपये असेल, तर त्यातील 5% विम्यासाठी म्हणजे एकूण 1,9500 रुपये खर्च करावे लागतील.
• शेळ्यांच्या एका युनिटसाठी एकूण लस आणि वैद्यकीय खर्च 1,300 रुपये आहे.
• याशिवाय कामासाठी मजुरांची नियुक्ती केल्यास वेगळे पैसे द्यावे लागतील.
• 1 वर्षाचा एकूण खर्च: वरील सर्व खर्च जोडल्यास वर्षभरात शेळीपालनाचा एकूण खर्च रु.8 लाखापर्यंत येतो.

किराणा दुकान कसे चालू करावे 

शेळीपालनाचे फायदे | Benefits of goat Farming in marathi

सुरुवातीच्या टप्प्यात हा नफा वर्षाला सुमारे दीड ते दोन लाख रुपये आहे. हा नफा दरवर्षी वाढत जातो. शेळ्या जितकी जास्त पिल्ले काढतील तितका जास्त नफा मिळतो.

• शेळीपालनाच्या खाण्यापिण्यात कमी खर्च येतो,
• शेळ्यांच्या आरोग्यावर फारसा खर्च होत नाही,
• शेळीच्या मांसाला जास्त मागणी आहे.
• ईदच्या दिवशी बकऱ्यांना मोठी मागणी असते.
• शेळीचे दूध खूप फायदेशीर आहे.
• हा व्यवसाय छोट्या ठिकाणी करता येतो,
• व्यवसायाला जास्त श्रम लागत नाहीत,
• कमी खर्चात तुम्ही हा व्यवसाय सुरू करू शकता.
• व्यावसायिक शेळीपालनातून भरपूर कमाई आहे,
• याच्या केसांची मागणीही बाजारात खूप आहे.
• एक शेळी एकाच वेळी 1, 2 किंवा 3 बाळांना जन्म देते.
• शेळीचा ट्रेस कोलेस्टेरॉल मुक्त आहे, जो आरोग्यासाठी खूप फायदेशीर आहे,
• शेळ्यांच्या राहण्यासाठी चांगले आणि महागडे शेड बांधण्याची गरज नाही.
• थोड्याशा ज्ञानाने तुम्ही शेळीपालन व्यवसाय सुरू करू शकता आणि एक ब्रँड तयार करू शकता.

हळदीची लागवड कशी करावी

सरकारकडून मदत | Help from Government In Marathi

कृषी व पशुसंवर्धनाला चालना देण्यासाठी शासनाकडून विविध योजना राबविल्या जातात. हरियाणा सरकारनेही मुख्यमंत्री भेड पालक उत्थान योजना सुरू केली आहे, त्यामुळे तुम्ही तुमच्या राज्यात सुरू असलेल्या अशा योजना शोधून त्यांचा लाभ घेऊ शकता. याशिवाय नाबार्डकडूनही तुम्हाला आर्थिक मदत मिळू शकते. त्यामुळे नाबार्डमध्ये अर्ज करून कर्ज आणि अनुदान मिळू शकते.

व्यवसायाची नोंदणी | Business registration in marathi

शेळी पालन ऑनलाईन अर्ज- तुम्ही एमएसएमई MSME किंवा उद्योग आधारच्या मदतीने तुमची फर्म नोंदणी करू शकता. येथे फर्मच्या नोंदणीची माहिती उद्योग आधारद्वारे दिली जात आहे.

तुम्ही उद्योग आधार अंतर्गत ऑनलाइन नोंदणी करू शकता. यासाठी ऑनलाइन वेबसाइट udyogaadhar.gov.in आहे.
येथे तुम्हाला तुमचा आधार क्रमांक आणि नाव देणे आवश्यक आहे.
तुमचे नाव आणि आधार क्रमांक टाकल्यानंतर ‘Validate Aadhaar’ वर क्लिक करा. या प्रक्रियेद्वारे तुमचे आधार प्रमाणीकरण केले जाते.
यानंतर, तुम्हाला तुमचे नाव, कंपनीचे नाव, कंपनीचा पत्ता, राज्य, जिल्हा, पिन नंबर, मोबाईल नंबर, व्यवसाय ई-मेल, बँक तपशील, एनआयसी कोड इत्यादी देणे आवश्यक आहे.
त्यानंतर कॅप्चा कोड टाका आणि सबमिट बटणावर क्लिक करा.
ही प्रक्रिया पूर्ण झाल्यानंतर, तुम्हाला एमएसएमईने तयार केलेले प्रमाणपत्र मिळते. तुम्ही या प्रमाणपत्राची प्रिंट घेऊन तुमच्या कार्यालयात ठेवू शकता.

निष्कर्ष – Goat Farming Business Information In Marathi

जर तुम्ही शेळीपालन व्यवसाय सुरू करण्याचा विचार करत असाल तर तुम्ही प्रशिक्षण केंद्रातून प्रशिक्षण घेतले पाहिजे. याच्या मदतीने तुम्हाला शेळीपालनाची सर्व छोटी-मोठी माहिती मिळेल आणि व्यवसाय यशस्वी होण्याची शक्यता वाढेल. हा व्यवसाय सुरू करण्यापूर्वी, तुम्ही शेळीपालन व्यवसाय योजना देखील तयार केली पाहिजे.

FAQ – Goat Farming Business Information In Marathi

धन्यवाद,

आमचे इतर पोस्ट बघा–

• मधमाशी पालन व्यवसाय कसा करावा
• नारळ पाण्याचा व्यवसाय कसा सुरू करायचा
• 50+ किराणा दुकानांसाठी मराठीत नावे
• 70+ केक शॉप साठी मराठीत नावे
• 50+ गिफ्ट शॉपसाठी मराठीत नावे
• 70+ स्टेशनरी दुकानांसाठी मराठीत नावे